برق صعنتی یعنی کاربرد برق در صنعت و منظور از برق ساختمان همان سیم‌کشی برق ساختمان و نصب سیستم‌های روشنایی و ... است. در ادامه به مقایسه برق صنعتی و برق ساختمان و همچنین بازار کار آنها می‌پردازیم.
برق صنعتی در واقع یعنی کنترل سه فازی که وارد یک کارخانه و یا سوله شده است. از این برق برای خاموش و روشن کردن و کنترل کلیه دستگاه‌ها و وسایل صنعتی استفاده می‌شود و وظیفه یک متخصص برق صنعتی طراحی و پیاده‌سازی تابلوهای برق صنعتی در کارخانجات و کارگاه‌ها می‌باشد. همچنین از برق صنعتی برای تعمیر و راه‌اندازی پمپ‌های برق و آب کشاورزی استفاده می‌شود.
اکنون به توضیح برق ساختمان می‌پردازیم. شما از زمانی که وارد یک ساختمان می‌شوید با برق کار دارید و کارهایی که انجام می‌دهید به برق مربوط است، مثلا حتی خاموش و روشن کردن یک لامپ هم می‌تواند در زندگی شما موثر باشد. به همین دلیل برق یکی از مهم‌ترین عناصر در ساختمان می‌باشد. برق ساختمان، حرفه‌ای است که کار طراحی نقشه برق، اجرا و پیاده‌سازی نقشه را در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری انجام می‌دهد. کسی که در حوزه برق ساختمان فعال است معمولا پروژه برق‌کشی ساختمان را به‌صورت پیمانکار می‌پذیرد و یا کار تعمیر تجهیزات برقی را در ساختمان‌ها انجام می‌دهد. تامین برق یک ساختمان از طریق سیم‌کشی انجام می‌شود و به وسیله آن برق قسمت‌های مختلف ساختمان تامین می‌شود. برخی از فعالیت‌های یک متخصص برق ساختمان شامل نصب کلید‌ها و پریز‌ها، چراغ‌های داخل واحدها، راه‌پله‌ها و پارکینگ، کابل‌کشی تلفن، سانترال، آیفون تصویری، شبکه کامپیوتر و آنتن‌های ساختمان و ... می‌باشد. شاید برق ساختمان ساده به نظر برسد، اما کار بسیار تخصصی و پیچیده‌ای است که باید مطابق استاندارد‌های مشخصی انجام شود؛ زیرا یک خطا و یک اختلال ممکن است خسارت‌های جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در ادامه با استاندارد‌ها و همچنین بازار کار برق ساختمان آشنا خواهید شد.
برق صنعتی شامل چند بخش است اما برق صنعتی درجه یک و دو واحد‌های درسی رشته برق هستند و افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند به آنها تابلو برق صنعتی و مدار‌های قدرت را آموزش می‌دهند و علاوه بر آن به آموزش تشریحی و کاربردی این مفاهیم می‌پردازند تا دانشجو به خوبی تابلو برق صنعتی که یکی از مهم‌ترین مباحث برق است را یاد بگیرد. دانشجو علاوه بر موارد ذکر شده، حفاظت شبکه، ماشین الکتریکی، حفاظت شخصی، دستگاه برق، مدار فرمان و قدرت و ... می‌آموزد.
تابلو برق صنعتی یکی از مهم‌ترین مباحث در این رشته است. برای اینکه بتوانید به خوبی این مبحث را بیاموزید، باید به مفاهیمی مانند مدار‌های روشنایی، پارامتر و خود تابلو برق کاملا مسلط باشید. تابلو برق قطعه‌ای است که وسایل برق در صنعت در آن قرار دارد. کنترل مراحل صنعتی و پخش برق بین دستگاه‌ها از کاربرد تابلو برق صنعتی است. این تابلو از اجزای مختلفی از جمله ترانس جریان، فیوز، بی متال، کلید اتوماتیک، لامپ سیگنال، کلید سلکتوری، کلید محافظ جان، کور بالانس، رله، شستی استارت و استاپ و ... تشکیل شده است و همچنین تابلو برق صنعتی بر اساس کارکرد، محل قرارگیری، ایستایی و شکل ساختمان تقسیم‌بندی می‌شود.
پی ال سی مبحثی است که در برق صنعتی بسیار اهمیت دارد؛ چرا که پیشرفت تکنولوژی بر روی هم موثر بوده، به طوری که از دستگاه‌های دیجیتال برای کنترل دستگاه‌های صنعتی استفاده می‌شود. از پی ال سی به دلیل اینکه یکی از تجهیزات به روز است، در بخش برق صنعتی بسیار استفاده می‌شود؛ چون پی ال سی یک دستگاه دیجیتال است که برای کنترل فرآیندهای ساخت مثل مونتاژ و ... از آن استفاده می‌شود. علاوه بر برق صنعتی، در صنایع شیمیایی، ساختمان، ماشین، پلاستیک سازی و ... از پی ال سی نیز استفاده می‌شود.
- ضریب دقت زیاد
- شتاب کارکرد بالا
- امکان برقراری اتصال به شبکه
- انعطاف پذیری بالا
- ایمن و بی خطر
- امکان مدیریت آن با کامپیوتر مرکزی
- امکان خواندن ورودی فرکانس‌ها
- دارای قابلیت انتقال اطلاعات و داده‌ها به سیستم و سایر قطعات صنعتی
برای تبدیل شدن به یک برق‌کار حرفه‌ای، تنها آگاهی به تجهیزات برق در صنعت کافی نیست. یک برق‌کار صنعتی می‌بایست علاوه بر آشنایی، طریقه کار کردن با انواع سیستم کنترل، مدار‌های کنترل روشنایی و حرارت، ترانسفورماتور‌های سه فاز، کار با پی ال سی و ... را بلد باشد. تنها دروس تئوری نمی‌تواند به حرفه‌ای شدن شما در حوزه برق صنعتی کمک کند؛ چون برق‌کاری صنعتی مقداری پیچیده‌تر از برق‌کاری ساختمانی است و هرگونه خطا و اختلال سیستم یک کارخانه را بر هم می‌زند. برای اینکه بتوانید یک برق‌کار با‌تجربه و حرفه‌ای شوید، نیاز دارید که با تجهیزات زیر به‌طور کامل آشنا شوید و طریقه کار با آنها را یاد بگیرید:
استاندارد‌های برق ساختمان دارای اصولی می‌باشند که باید در برق‌کشی رعایت شوند:
برای اینکه برق یک ساختمان به جریان بیافتد، باید ولتاژ را در نظر داشت. ولتاژ‌های شهری معمولا ۲۲۰ ولت هستند. برای ولتاژ ۲۲۰ تا ۳۸۰ ولت به یک سیم ۱.۵ متری نیاز است و برای ولتاژ ۲۰ کیلو ولت می‌بایست از سیم ۳ متری استفاده شود.
در حوزه برق، به کلید محافظ جان RCD یا RCCB گفته می‌شود. کلید محافظ جان کلیدی است که هنگام اختلاف میان جریان رفت و برگشت، به سرعت مدار را قطع کرده و باعث جلوگیری از جریان گرفتن نیرو می‌شود.
طراحی کلید محافظ جان به صورتی است که قبل از آسیب رسیدن به افراد یا وسایل، سریعا مدار را قطع می‌کند. همچنین یکی از اصول برای برق ساختمان، استفاده از کلید محافظ جان با جریان نشستی حداکثر ۳۰ میلی آمپر می‌باشد.
سیم‌کشی ساختمان باید در تمامی مراحل به جز اعلام حریق، سه سیمی باشد؛ البته ناگفته نماند که بسیاری از اعلام حریق‌ها سه سیمی هستند. سیم مورد استفاده برای پریز‌ها باید ۲.۵ در ۳ میلی‌متر مربع و سیم مربوط به روشنایی ساختمان باید ۱.۵ در ۳ میلی‌متر مربع باشد.
چاه ارت، چاهی است به متراژ موردنیاز حفر می‌شود و ته آن یک صفحه مسی و سیم مسی که به صفحه متصل شده قرار می‌دهند و سپس اطراف آن را با مواد بنتونیت پر می‌کنند. پس از پر کردن چاه، سیم مسی را تا بیرون چاه می‌کشند و آن را به تابلو تست باکس اتصال داده و سپس به تابلو برق متصل می‌کنند. چاه ارت در هنگام نشت جریان از جان افراد و دستگاه‌های برقی محافظت می‌کند.
چاه ارتی که به صورت استاندارد حفاری و اجرا شده است حتما باید کارتکس آن انجام شود و چاه دارای مقاومت ۲ اهم باشد.
حداقل فاصله برای نصب پریز برق از کف ساختمان باید ۳۰ سانتی‌متر باشد و کلید‌ها باید ۱۱۰ سانتی‌متر با کف فاصله داشته باشند. البته اگر قصد نصب پریز بالای شیر گاز را دارید، پریز و شیر‌گاز می‌بایست از هم ۵۰ سانتی‌متر فاصله داشته باشند.
همچنین پریزهایی که در پارکینگ و پشت‌بام نصب می‌شوند باید دارای درپوش باشند تا در برابر باران و برف محافظت شوند و رطوبت را به خود راه ندهند.
فیوزی که برای روشنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد با فیوز کولر گازی متفاوت است. فیوزی که برای روشنایی استفاده می‌شود باید دارای ظرفیت ۱۰ آمپر و ظرفیت فیوز پریز باید ۱۶ آمپر باشد. ظرفیت فیوز کنتور و کولر گازی به ترتیب باید ۲۵ و ۲۰ آمپر باشند.
در صورتی که در ساختمان قرار است وان نصب شود باید از کلید محافظ جان مجزا نیز استفاده کرد. در محیط‌های مرطوب برای هم‌ولتاژ کردن تجهیزات برقی باید هم‌بندی انجام شود. یکی از اصولی‌ترین روش‌های جلوگیری از برق گرفتی در ساختمان، هم‌بندی است.
یک مورد ساده‌ای که همه به آن آگاه‌اند این است که برای هر پریز یک فاز و یک نول نیاز است. بین دو پریز باید دو رشته سیم ۲.۵ متری قرار گیرد و برای هر پریز ۴ رشته سیم وجود دارد که با استفاده از ترمینال به پریز متصل می‌شوند.
برق صنعتی حرفه‌ای پر درآمد است که وظیفه اصلی آن طراحی و پیاده‌سازی تابلوهای برق صنعتی است. این رشته نه تنها در صنعت، نصب و برنامه‌ریزی تابلوهای برق کاربرد داشته، بلکه در زمینه ساختمان و تاسیسات هم کاربرد‌های بسیاری دارد و همچنین پیش‌نیاز تخصص‌هایی مانند هوشمندسازی، اتوماسیون صنعتی و ... است. با داشتن مهارت لازم در این حوزه، می‌توان در شهرک‌های صنعتی، کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها، کارگاه‌ها، مراکز تجاری، نظامی، تولیدی و ... به عنوان تکنسین برق صنعتی مشغول به کار شد و به تعمیر و نگهداری تابلوهای برق پرداخت.
همچنین می‌توان در اداره برق و نیروگاه‌ها به عنوان برق‌کار صنعتی استخدام شد. با داشتن جواز کسب می‌توان مغازه‌ای با عنوان تابلو‌ساز برق‌های صعنتی راه انداخت و به طراحی، ساخت و مونتاژ تابلوهای برق مشغول شد. یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد در این رشته، برق‌کار سیار برق صنعتی می‌باشد. این رشته بسیار پر درآمد و در عین حال سخت و پیچیده است. اگر مهارت لازم را داشته باشید این رشته راه‌های درآمد بسیاری دارد.
فرد فعال در این حوزه، باید آشنایی کامل با تمامی ابزار موردنیاز برق‌کشی ساختمان، قطعات موردنیاز برای برق‌کشی و لوله‌کشی برق ساختمان را داشته باشد. برق‌کار ساختمان می‌تواند به‌صورت پیمانکاری صفر تا صد کار برق یک ساختمان را بپذیرد و یا به عنوان برق‌کار در کارخانه‌ها، ادارات و شرکت‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز تجاری و نظامی و ... شروع به فعالیت کرده و اموری همچون تعمیر و سرویس تجهیزات الکتریکی را انجام دهد. همچنین می‌توان در کارهای زیر شروع به فعالیت کرد:
- فروش و نصب دزدگیر
- طراحی، سیم‌کشی و نصب تابلوهای برق
- نورپردازی هوشمند ساختمان
- نصاب صاعقه‌گیر
- نصب سیم ارت
- فروش و نصب دوربین مداربسته
- نصب، سرویس و فروش سیستم اعلام حریق
- نصب درب اتوماتیک
- نصب باسداکت
- نصب کرکره برقی
- نصب و تعمیر آیفون‌های صوتی و تصویری
- راه‌اندازی مغازه الکتریکی
در هر‌کدام از حوزه‌ها که تمایل به فعالیت دارید، از تجهیزات و قطعات باکیفیت استفاده کنید و همیشه نکات ایمنی را به خوبی رعایت کنید؛ چرا که لحظه‌ای سهل‌انگاری و بی دقتی خسارات مالی و جانی به همراه دارد. همچنین خوش قولی، خوشرویی، خوش برخوردی و مشتری مداری و مهم‌تر از همه منصف بودن باعث افزایش مشتری و در نتیجه افزایش و چندبرابر شدن درآمد شما می‌شود.
